Chưa từng có tiền lệ – Nvidia & AMD chấp nhận chia 15% doanh thu chip AI tại Trung Quốc cho Chính phủ Mỹ để được xuất khẩu trở lại

Hùng Vũ

Sat, 23 Aug 2025

Chuyện gì đang diễn ra?

Hai “ông lớn” công nghệ của Mỹ – Nvidia và AMD – đã chính thức đồng ý chia 15% doanh thu từ việc bán chip AI tại thị trường Trung Quốc cho Chính phủ Mỹ.
Đây là điều kiện bắt buộc để hai công ty này nhận được giấy phép đặc biệt, cho phép tiếp tục xuất khẩu sản phẩm sang Trung Quốc – một trong những thị trường tiêu thụ chip lớn nhất thế giới, vốn đang bị hạn chế bởi các quy định kiểm soát công nghệ cao.

Các dòng chip chịu ảnh hưởng trực tiếp bao gồm:

• Nvidia H20

• AMD MI308

Thỏa thuận này được giới phân tích nhận định là chưa từng có tiền lệ trong lịch sử kiểm soát xuất khẩu của Mỹ.

Vì sao lại có thỏa thuận này?

Chính quyền Mỹ, dưới thời Tổng thống Donald Trump, đưa ra yêu cầu “chia doanh thu” như một điều kiện để cấp phép cho các công ty công nghệ Mỹ tiếp tục xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc.

Mục tiêu chính của Washington:

1. Kiểm soát chặt chẽ công nghệ chiến lược, tránh để Trung Quốc tiếp cận dễ dàng các dòng chip AI cao cấp.

2. Tối đa hóa nguồn thu ngân sách, tận dụng quy mô thị trường hàng chục tỷ USD tại Trung Quốc thay vì để doanh thu chảy hoàn toàn vào túi doanh nghiệp.

Theo ước tính, riêng Nvidia có thể đạt tới 23 tỷ USD doanh thu trong năm 2025, nhờ việc bán khoảng 1,5 triệu chip H20 tại Trung Quốc. Với mức chia 15%, Chính phủ Mỹ sẽ trực tiếp thu về hàng tỷ USD từ thỏa thuận này.

Phản ứng từ giới chuyên gia

Nhiều chuyên gia đánh giá thỏa thuận này là “một tiền lệ nguy hiểm”. Việc chính phủ yêu cầu chia doanh thu được so sánh như mô hình “pay-to-play” – tức là doanh nghiệp buộc phải trả tiền nếu muốn tiếp tục tham gia thị trường.

• Một số luật sư và cựu quan chức Mỹ cho rằng cách làm này có thể xung đột với luật thương mại quốc tế, thậm chí gây ra tranh chấp pháp lý phức tạp trong tương lai.

• CEO Jensen Huang của Nvidia từng công khai nhận định rằng quy định này là “không công bằng”, nhưng công ty vẫn không có lựa chọn nào khác ngoài việc tuân thủ đầy đủ để bảo vệ lợi ích kinh doanh.

Thị trường phản ứng ra sao?

Ngay sau khi thông tin được công bố, cổ phiếu Nvidia và AMD đều ghi nhận mức tăng nhẹ. Nhà đầu tư tỏ ra lạc quan rằng thỏa thuận này sẽ giúp khôi phục dòng doanh thu khổng lồ từ Trung Quốc, vốn từng bị chặn đứng bởi các lệnh hạn chế xuất khẩu.

Tuy nhiên, giới phân tích vẫn bày tỏ lo ngại:

• Biên lợi nhuận của Nvidia và AMD sẽ giảm đáng kể do phải chia lại doanh thu.

• Nguy cơ rủi ro pháp lý và bất ổn chính sách trong dài hạn vẫn hiện hữu.

• Việc tạo ra một tiền lệ như vậy có thể mở đường cho các chính phủ khác áp dụng mô hình tương tự đối với những lĩnh vực công nghệ chiến lược.

Kết luận

Thỏa thuận “chia 15% doanh thu” của Nvidia và AMD cho Chính phủ Mỹ để đổi lấy quyền xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc là một bước đi chưa từng có tiền lệ.

Đây vừa là giải pháp tình thế nhằm duy trì nguồn thu khổng lồ từ thị trường Trung Quốc, vừa đặt ra nhiều câu hỏi về tính hợp pháp, tác động dài hạn và ảnh hưởng đến thương mại công nghệ toàn cầu.

Trong ngắn hạn, thị trường chứng khoán phản ứng tích cực. Nhưng trong dài hạn, thỏa thuận này có thể trở thành một “con dao hai lưỡi” đối với cả doanh nghiệp và chính phủ Mỹ.